In het Belgisch federalisme geldt dat de overheid die intern bevoegd is voor een bepaalde materie, ook extern die bevoegdheid draagt. Dat principe heet het ‘in foro interno, in foro externo’-beginsel. Zo is Vlaanderen bijvoorbeeld ook internationaal bevoegd voor onderwijs, buitenlandse handel, welzijn, cultuur, enzovoort. Deelstaten kunnen dus een eigen buitenlands beleid uit stippelen voor hun eigen bevoegdheden.
Verouderde samenwerkingsakkoorden
In de praktijk is de externe vertegenwoordiging soms bijzonder ingewikkeld. Daarom werden er in de jaren negentig drie samenwerkingsakkoorden afgesloten – over de vertegenwoordiging bij de EU, bij internationale organisaties, en over het statuut van Vlaamse diplomaten. Inmiddels zijn die akkoorden niet meer aangepast aan de hedendaagse realiteit: zowel het internationale en Europese toneel als de interne bevoegdheidsverdeling is veranderd. Dat maakt dat de huidige akkoorden dringend nood hebben aan een update.
Ver vervlogen tijden
Vanlouwe licht toe: “Die samenwerkingsakkoorden dateren uit ver vervlogen tijden en respecteren de grondwettelijke bevoegdheidsverdeling niet. Het kan niet dat Vlaanderen voor zijn eigen bevoegdheden niet zelf aan de internationale tafel plaatsneemt.”
Drie werkgroepen
Ook het Vlaams regeerakkoord pleit expliciet voor een modernisering van de samenwerkingsakkoorden. Minister-president Jan Jambon kaartte de kwestie al meermaals aan bij zijn federale en regionale collega’s, maar tot nog toe zonder succes. Na de laatste Interministeriële Conferentie Buitenlands Beleid van 7 maart 2023 is er echter eindelijk beweging: twee interfederale werkgroepen zullen zich buigen over de samenwerkingsakkoorden en een groep academische experten krijgt de opdracht om de externe bevoegdheidsverdeling te objectiveren.
Volwaardige Vlaamse stem in buitenland
Vanlouwe reageert tevreden op deze doorbraak: “Eindelijk! Ik hoop dat deze drie werkgroepen spoedig aan de slag kunnen zodat de akkoorden herzien kunnen worden. Dat is een absolute noodzaak: zodat Vlaanderen over een volwaardige Europese en internationale stem beschikt.” Ten slotte hoopt Vanlouwe dat de Vlaamse regeringspartijen die ook in de federale meerderheid zitten dit dossier ook daar op tafel leggen: “Ik hoop dat cd&v zich in dit dossier federaal niet tegen de muur laat kwakken.”