Vlaamse Regering scherpt kennisveiligheidsbeleid verder aan

Naar aanleiding van een parlementaire vraag door Vlaams volksvertegenwoordiger Karl Vanlouwe (N-VA) heeft de Vlaamse Regering belangrijke nieuwe stappen aangekondigd in de strijd tegen ongewenste buitenlandse inmenging in Vlaamse kennisinstellingen. Het verbod op nieuwe samenwerkingen met de Chinese ‘Seven Sons of Defense’-universiteiten wordt verder geconcretiseerd, terwijl de Vlaamse werkgroep Kennisveiligheid voortbouwt op inzichten uit de Koninklijke Militaire School (KMS)-studie. 

Seven Sons of Defense 

De KMS-studie, die in opspraak kwam in oktober afgelopen jaar, wijst op de risico’s van samenwerkingen met universiteiten zoals de ‘Seven Sons of Defense’ die afgelopen jaren verdubbelden. Deze Chinese instellingen staan bekend om hun nauwe banden met het Volksbevrijdingsleger en hun focus op militaire toepassingen. Onderzoek naar bijvoorbeeld turbines en drones kan militair worden misbruikt.

De Vlaamse Regering benadrukt dat de cijfers uit de KMS-studie betrekking hebben op samenwerkingen uit een periode waarin dergelijke relaties minder kritisch werden beoordeeld. De publicaties weerspiegelen daarom een historische situatie, en niet de huidige beleidsrichting. Toch dient de studie als waardevol referentiepunt om nieuwe risico’s te identificeren en te mitigeren.

Actieve maatregelen vanuit Vlaanderen

In december 2023 verbood de Vlaamse Regering nieuwe samenwerkingen met de ‘Seven Sons of Defense’. Dit verbod blijft van kracht en vormt een cruciale pijler van het Vlaams kennisveiligheidsbeleid. Om ook bestaande samenwerkingen beter te monitoren, zal het Vlaamse kennisveiligheidsloket een sleutelrol spelen. Dit loket zorgt voor gecentraliseerde meldingen en begeleidt kennisinstellingen bij risicoanalyses en besluitvorming.

Het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) implementeert intussen vier concrete initiatieven rond kennisveiligheid:

Grondige risicoanalyses bij nieuwe partnerschappen.

Risico-inschattingen als onderdeel van financieringsaanvragen.

Monitoring van mogelijke inbreuken via interim- en ex-postrapportering.

Een solide cyberveiligheidsstrategie die conform is met internationale normen.

“Deze aanpak maakt Vlaanderen koploper binnen Europa op het vlak van kennisveiligheid”, zegt Vlaams volksvertegenwoordiger Karl Vanlouwe. “De enige grondstoffen die Vlaanderen heeft, is wat er in ons hoofd zit: onze kennis en innovatie. We moeten voorkomen dat dit misbruikt wordt voor de foute doeleinden”.

Bredere initiatieven

De uitwerking van het Vlaamse beleid vereist een gecoördineerde samenwerking met de federale overheid. Deze samenwerking verloopt binnen de werkgroep CIS-Kennisveiligheid, hoewel vooruitgang nog wordt bemoeilijkt door politieke gevoeligheden. De Vlaamse Regering benadrukt de noodzaak dat haar federale partners een complementair beleid moeten voeren in lijn met de huidige geopolitieke context.

Naast het kennisveiligheidsloket onderzoekt Vlaanderen ook bredere maatregelen, zoals een zorgplicht voor kennisinstellingen en screening van buitenlandse investeringen. Deze screening sluit aan bij Europese richtlijnen zoals de CS3D-richtlijn, die bedrijven verplicht om waakzaam te zijn bij mogelijke militaire toepassingen van hun onderzoek of technologie.

Kennisveiligheid als Vlaamse en Europese prioriteit

De Vlaamse Regering maakt van kennisveiligheid een transversaal thema dat niet alleen Wetenschap en Innovatie, maar ook andere beleidsdomeinen raakt. 

“Het beleid dat Vlaanderen vandaag ontwikkelt, is cruciaal in een wereld waar geopolitieke spanningen en technologische innovatie steeds meer verweven raken,” aldus Karl Vanlouwe. “Vlaanderen beschermt haar bedrijven en onderzoeksinstellingen en zet een voorbeeld dat navolging verdient in Europa: Dit is niet alleen een prioriteit voor Vlaanderen, maar voor heel Europa.”

Met deze beleidsontwikkelingen onderstreept de Vlaamse Regering haar inzet om een veilig kennislandschap te garanderen en buitenlandse inmenging te voorkomen.